“Zemra ime është e bardhë dhe nuk ankohet”.
Termi filo nuk përdoret për dashurinë ndaj gjërave të pajeta: në fakt, ato nuk mund t’i përgjigjen dashurisë sonë, po as ne nuk mund t’ua urojmë diçka të tillë”.
Nuk jam i pari që e imagjinoj këtë histori dashurie; kjo magjepsje e menjëhershme vjen nga një pasdite vere e vitit 1966 dhe, si në shumë romane apo filma, ajo del nga bashkëpunëtori i një kinemaje. Pikërisht në Barcelonë, me sa duket në një ditë të nxehtë vere spanjolle, Juan Eduardo Cirlot bleu një biletë për të parë “The lord of war” (1965) të Franklin J.
Schaffner, një film i pazakontë për kohën e tij. Cirlot, një intelektual pesëdhjetë vjeçar, kritik arti, muzikant, poet avangardë, fanatik i simboleve dhe koleksionist i shpatave, ndoshta nuk ishte në dijeni të asaj që do t’i ndodhte menjëherë pas kësaj.
E sigurt është se në atë dhomë, sigurisht jo e mbushur plot, ishte nxehtësi e padurueshme: tymi i dendur, kolltukët e kuq kadife; në atë dhomë, pikërisht në atë moment, mbase për shkak të thatësirës, ndërkohë që filmi po xhironte, vizioni i aktores nudo, Rosemary Forsyth, që doli me modesti nga ujërat e një lagune, qe një tronditje kaq rrënjësore për poetin, sa ia ndryshoi përgjithmonë mënyrën e të jetuarit dhe të ndjenjës.
Nuk e dimë nëse ishte një epifani e vërtetë, nëse ishte pikërisht prej atëherë e këndej që Cirlot ndjeu atë dashuri të çuditshme dhe të thellë për një imazh. Rezultati ishte krijimi i një cikli të jashtëzakonshëm poetik, gjashtëmbëdhjetë libra kushtuar të njëjtës muzë.
Një nga aventurat poetike më magjepsëse të poezisë spanjolle të shekullit të 20-të. Natyrisht, koleksioni nuk është një përshkrim i thjeshtë verbal i imazheve të filmit, një zbatim i thjeshtë i mjetit retorik; përballemi me një ekzegjezë simbolike, një hetim mbi analogjitë e fshehta që krijohen mes personazheve, fakteve dhe arketipave mitike. Elementi relacional dhe analogjitë komplekse që simbolet sjellin midis rendeve të ndryshme të realitetit lidhin gjithashtu aspekte të ndryshme të gjuhëve artistike, kinematografike dhe letrare përkatëse, duke i drejtuar ato drejt një sinteze që e bën librin e “Bronwyn”-it një vepër proteane dhe të parakohshme ku ai alternon vargun dhe prozën, fjalën dhe imazhin.
Një vepër ku njëmbëdhjetërrokëshi bashkëjeton me ndërrimet, kaligramet apo poezitë fonovizuale. Ritmet e metrit aliterativ gjermanik rimojnë me imazhet vizionare të surrealizmit. Mitologjia kelte me misticizmin sufi. Mesjeta me shekullin e 20-të.
* * *
E lemirshme është toka, por unë kërkoj
Një lule kristali të paarritshme.
Jepma me sy nga liqeni
Ku të duket trupi i bardhë,
I ringjallur, mos e braktis
këtë dorë të plagosur.
Në perëndim edhe deti mbaron.
* * *
Është shpata ime e vitit njëmijë që qan,
Jo unë.
Zemra ime është e bardhë dhe nuk ankohet.