Ekziston një ndjenjë që shëron shpirt e trup dhe lehtëson marrëdhënien me të tjerët: është dhembshuria. E lehtë, e ëmbël, e brishtë, ajo duhet të kultivohet në epokën tonë të ngutshme dhe agresive. Eugenio Borgna, psikiatria e shquar, na tregon në një ese, midis shumë shembujve letrarë – Rilke, Man, Leopardi, Dikinson – thesare të thella të mençurisë dhe njerëzimit. Dhembshuria shkon kapërcen ëmbëlsinë, butësinë.
Mbi të gjitha, ajo është motra e mirësisë: të dyja i përkasin universit femëror dhe jo mashkullor. Koha e saj e brendshme është e tashmja, e cila koleksionon të shkuarën dhe i hapet së ardhmes.
Çdo veprim njerëzor mund ta kthejë atë tek ne: një vështrim, një shtrëngim duarsh, një buzëqeshje, një përkëdhelje, një përqafim.
Në radhë të parë fjalët: premtuese për ata që i shqiptojnë dhe për ata që i dëgjojnë. Ato sjellin shpresë dhe qetësi, ose keqardhje dhe vuajtje: në përgjithësi, por edhe në marrëdhënien mjek-pacient.
Dhembshuria shfaqet edhe me lot, për t’u mirëpritur si dhuratë: në depresion zhduken, shërohen kur rrjedhin përsëri (jo më kot letërsia dhe melodrama e shekullit të tetëmbëdhjetë na kanë mësuar të shkëlqyerin plaisir des larmes (kënaqësia e lotëve).
Dëshironi dy shembuj të admirueshëm të butësisë në art? Shikoni Madonën e Goldfinch të Rafaelit, dëgjoni pjesën e dytë të Kuintetit me klarinet të Moxartit.