Fjodor Dostojevski – Leximi më ndihmonte, më trazonte, më kënaqte dhe më mundonte

“Në shtëpi, para së gjithash, më shumë se çdo gjë lexoja. Doja të mbytja me ndjesi të jashtme gjithçka që valonte pandërprerë brenda meje.

Dhe ndër ndjesitë e jashtme vetëm leximi ishte brenda mundësive të mia. Natyrisht, leximi më ndihmonte shumë: më shqetësonte, më kënaqte dhe më mundonte. Por herë pas here mërzitesha tmerrësisht. Doja ende të lëvizja dhe krejt papritur po fundosesha në një shthurje të errët, të nëndheshme, të neveritshme, nuk e kam fjalën për ligësi, por mëkatshmëri.

Ato pasione mua ishin të mprehta, të ndezura, për shkak të nervozizmit tim të përhershëm morbid. Kisha shpërthime histerie, me lot dhe konvulsione. Përveç leximit, nuk kisha ku të shkoja, domethënë nuk kishte asgjë që mund ta respektoja atëherë në mjedisin tim dhe ndaj së cilës ndihesha i tërhequr.”

Për më tepër, melankolia ziente brenda meje; kisha një etje histerike për kontradikta, për kontraste, ndaj u hodha në shthurje.

Literatura e Dostojevskit është sa filozofike, aq edhe psikologjike. Nëse ka një romancier, në të cilin kushtet e vuajtjes dhe shpengimit kanë kuptim, është padyshim Dostojevski. Me të, temat e të mirës dhe të keqes shtyhen në ekstrem, prandaj çdo roman i tij ngërthen me përshtypjen e fortë çdo lexues.

Askush nuk del i padëmtuar nga puna e tij, pavarësisht nga mosha që i afrohet. Jetët tona, personazhet e tij të torturuara do të vazhdojnë të popullojnë imagjinatën dhe ndërgjegjen tonë.